Η τέχνη για την θανατική ποινή
Η αλήθεια είναι πως ήταν άλλο το πρόγραμμα για αυτόν τον μήνα, όμως η επικαιρότητα δεν με αφήνει να την προσπεράσω. Σαν κοινωνία έχουμε λίγο θολό το ζήτημα του βίαιου θανάτου, μιας και είμαστε ενάντια στον πόλεμο που εκτυλίσσεται στην γειτονική Ουκρανία αλλά διψάμε για το αίμα της μάνας που φαίνεται να δολοφόνησε το ένα της παιδί στην Πάτρα. Έκρινα σώφρον να επανέλθω με μια νέα παράθεση πινάκων ανά τους αιώνες που απεικονίζουν θανατικές ποινές. Διαβάζοντας βρίσκουμε τις πρώτες τέτοιες περιγραφές στην καταδίκη του Σωκράτη, ο οποίος πίνει το κόνιο, μέχρι και την ιστορία μιας μάνας που εδώ και δέκα χρόνια βρίσκεται στη φυλακή αναμένοντας τον θάνατο της για μια παιδοκτονία που δεν έπραξε ποτέ, εν έτη 2022, θα της χορηγηθεί ενδοφλέβια ένεση που θα ανατινάξει την καρδιά της.
The Execution of Lady Jane Grey, 1833, oil on canvas, Hippolyte Delaroche
Στην παγκόσμια βιβλιογραφία βρίσκουμε γλαφυρές περιγραφές Ρωμαϊκών βασανιστηρίων και διαμελισμούς ανθρώπων, βασιλείς που δολοφονούνται για να αναλάβει κάποιος άλλος την εξουσία, αγωνιστές, κομμουνιστές, αναρχικούς που εκτελέστηκαν, απαγχονίστηκαν γιατί πάλεψαν για μια ζωή που θα τους χωρούσε. Ο παραπάνω πίνακας περιγράφει την επερχόμενη εκτέλεση της Λαίδη Jane, η οποία έγινε βασίλισσα της Αγγλίας τον 16ο αιώνα για εννιά μέρες, ώσπου να την καθαιρέσουν. Είναι τρομακτικά ρεαλιστική η απεικόνιση του κεντρικού προσώπου που έχει την αγωνία ζωγραφισμένη στο πρόσωπο του, ακόμα και αν δεν έχουμε εικόνα των ματιών, με τα χέρια τεντωμένα προσπαθώντας να βρει το σκαμνί που πρέπει να καταλήξει το κεφάλι της για να χάσει τη ζωή.
Chicago Anarchists, death row hanging noose execution jail, 1887, Art Matte
Με την εξέλιξη της τεχνολογίας η θανατική ποινή από δηλητήριο γίνεται απαγχονισμός, γκιλοτίνα, διαμελισμός, πυρά, τυφεκισμός, ένεση, ηλεκτρική καρέκλα, ασφυξία σε θάλαμο αερίων και από δημόσια εκδήλωση στην κεντρική πλατεία (γεγονός που σόκαρε την κοινή γνώμη, την εκτόνωνε και θεωρούνταν τρόπος σωφρονισμού για τους επιζώντες), γίνεται εντός του προαυλίου των φυλακών και τελικά σε σκοτεινές υπόγειες αίθουσες μακριά από τα κελιά για να απομονώνονται οι κραυγές ή ακραίος ψυχολογικός πόλεμος με βωβούς ήχους και λευκό χρώμα (βλ. λευκά κελιά) που οδηγούν στην τρέλα και την αυτοκτονία. Όλα τα παραπάνω αναλύονται εκτενέστατα στο βιβλίο του Μισέλ Φουκώ «Επιτήρηση και τιμωρία, Η γέννηση της φυλακής». Οι εξουσιαστές παγκόσμια έχουν αφαιρέσει ζωές γιατί κάποιοι διεκδίκησαν, είχαν «το λάθος χρώμα» δέρμα, ήταν μάγισσες, είχαν επαναστατικές ιδεολογίες και στάσεις ζωής που ενοχλούσαν και απειλούσαν.
Το Πρόσωπο του Πολέμου, Salvador Dali, 1941
Ζούμε σκληρά γεγονότα που συνάνθρωποι μας συνειδητοποιημένα ή εν βρασμό οδηγούνται σε πράξεις που συνολικά τις κατακρίνουμε και ζητάμε δικαιοσύνη με έναν τρόπο άγριο και μακριά από ό,τι έχουμε καταφέρει να κατακτήσουμε, δηλαδή το δικαίωμα στη ζωή. Σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογώ τα εγκλήματα που γίνονται αλλά όχι, η λύση απέναντι στις παιδοκτονίες, στις γυναικοκτονίες, στις ρατσιστικές δολοφονίες, στην υπεροχή της λευκής φυλής δεν είναι μια ακόμα δολοφονία. Όλα και πάντα καταλήγουν στην παιδεία και στην κατανόηση της σημαντικότητας της ζωής. Αν την οργή του θυμικού μας την μετατρέψουμε διδακτικά σε δημόσιο και μη λόγο, όπου θα κάνουμε συζητήσεις, εκδηλώσεις, εκθέσεις ζωγραφικής και performances για την ελευθερία του ατόμου, τα δικαιώματα του, την αγριότητα του πολέμου και την κραυγή του ανθρώπου να συνυπάρχει ειρηνικά και ήρεμα σε/με ένα κοινωνικό σύνολο που θα αποδέχεται και θα συμπεριλαμβάνει χωρίς ταμπέλες και διακρίσεις, τότε θα έχουμε καταφέρει να πάμε την κοινωνία ένα βήμα πιο κοντά σε αυτό που όλοι, στο τέλος της ημέρας, ψελλίζουμε ως ελπίδα για το αύριο.
Ντρέκου Νικολέτα 
Βιβλιογραφία:
⦁ https://fineartamerica.com/featured/death-row-john-edwe.html
⦁ https://fineartamerica.com/featured/2-the-execution-of-lady-jane-grey-hippolyte-delaroche.html
⦁ https://www.history.com/this-day-in-history/dostoevsky-reprieved-at-last-minute
⦁ https://www.tate.org.uk/art/artworks/de-francia-the-execution-of-beloyannis-t14510
⦁ https://www.politeianet.gr/books/9789603482260-foucault-michel-plethron-epitirisi-kai-timoria-205110
Follow art.hub
δείτε επίσης