Η τέχνη απέναντι στον πόλεμο

Σε κάθε ζοφερή πραγματικότητα που αναβιώνει κάθε γενιά, η τέχνη ήταν πάντα εκεί, να πάρει θέση, να υπογραμμίσει την ανάγκη για ζωή και συνύπαρξη, να καυτηριάσει την ωμή αλήθεια του αναίτιου θανάτου και να δώσει το παρόν απέναντι σε έναν δύσκολο καιρό. Με αφορμή τα γεγονότα που διαδραματίζονται στην Ουκρανία ούτε η Arthub – αλλά και προσωπικά – μπορούσαμε να μείνουμε αμέτοχοι. Με την αγωνία των όσων βιώνουμε, στεκόμενοι δίπλα στους λαούς που δεν ευθύνονται για τις αποφάσεις των κυβερνητών τους και σε όσους καλούνται να πολεμήσουν χωρίς να ξέρουν τον λόγο, φωνάζουμε με τον τρόπο μας να λάβει τέλος κάθε εχθροπραξία προτού τα παρακάτω έργα ζωντανέψουν τη φρίκη των ψυχών μας.

Πρόκειται για πίνακα που δημιούργησε Ρώσος καλλιτέχνης και κάθε άλλο παρά τυχαία είναι η πρώτη παράθεση επί του θέματος. Ο Vasily Vereshchagin επιλέγει να δημιουργήσει μια πυραμίδα ανθρώπινων κρανίων σε ένα έρημο αχανές τοπίο, όπου το μόνο δείγμα ζωής και κίνησης είναι τα κοράκια που φαίνεται να προσεγγίζουν ωμά τα απομεινάρια του πολέμου, δηλαδή το θάνατο. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο καλλιτέχνης υπήρξε στο ρωσικό στρατό κατά τη διάρκεια του ρωσικοτουρκικού πολέμου (1877 – 1878) και έζησε στην πράξη τη βιαιότητα που αποτυπώνει σε πολλά από τα έργα του.

Η κραυγή, ή όπως ονομάστηκε από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, η κραυγή της φύσης είναι ένας από τους γνωστότερους πίνακες. Ορίστηκε μεταγενέστερα ως ένα από τα έργα που αποτυπώνουν την φρίκη του πολέμου αν και η ιστορία πίσω από τον πίνακα δεν φέρει την ίδια εξήγηση (αλλά αυτό ίσως το συζητήσουμε σε κάποιο άλλο άρθρο).

Ο τίτλος του πίνακα είναι η ακριβής απεικόνιση του περιεχομένου του μιας και βλέπουμε ένα μεγάλο σκουρόχρωμο κεφάλι που καλύπτει σχεδόν όλο το κάδρο με τρομοκρατημένη έκφραση, φίδια που επιτίθενται στο πρόσωπο, μάτια και στόμα που ενέχουν σκελετωμένα κρανία με επίσης πολύ έντονες εκφράσεις. Κάτω δεξιά έχουμε παραταγμένους και ολόκληρους σκελετούς ενώ στο ευρύτερο περιβάλλον του τοπίου που διαφαίνεται έχουμε τα ίδια ωχρά χρώματα που είδαμε νωρίτερα στον πίνακα της αποθέωσης του πολέμου. Η χρωματική παλέτα κάνει εντονότερα το άβιο πλαίσιο στο οποίο τοποθετείται το κεντρικό θέμα και οι σκούρες αποχρώσεις εντείνουν την γενικότερη εικόνα (Το γιατί ο Νταλί αποτέλεσε έναν από τους φανατικούς υποστηρικτές του Φράνκο και πώς μας επηρεάζει αυτό στην τέχνη του, επίσης, θα το συζητήσουμε κάποια άλλη στιγμή).

Σημαντικές αναφορές στον κινηματογράφο πέραν του La vita est bella θεωρώ πως είναι ο Dr. Strangelove, πρόκειται για μια ταινία του Stanley Kubrick όπου σατιρίζονται οι φόβοι του Ψυχρού Πολέμου για μια πυρηνική σύγκρουση μεταξύ της ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ, όπως και η ταινία The Great Dictator με τον συγκλονιστικό μονόλογο του Charlie Chaplin https://www.youtube.com/watch?v=isLNLpxpndA

Κλείνω με δυο τραγούδια:
https://www.youtube.com/watch?v=2hGRcScbmqg Which side are you on – Natalie Merchant
https://www.youtube.com/watch?v=K3b6SGoN6dA Black Sabbath – War Pigs

Ντρέκου Νικολέτα

Follow art.hub